Maatschappelijke kwestie

Taal is belangrijk, omdat het mensen verbindt.

Uit het onderzoek van Fontys-docent Andrea Schrauwen en haar collega- docent Gerben van Eeuwijk over de integratie van Poolse gezinnen in Nederland blijkt dat Poolse kinderen tot 12 jaar lijken zich goed te redden (fontys.nl, 2018). Aandachtspunt zijn volgens de onderzoekers met name de pubers. “Vooral als zij hier pas later kwamen, hebben zij vaak last van heimwee en ze missen hun vrienden. Ons schoolsysteem is ook anders, daar moeten ze aan wennen”, aldus Schrauwen. Wat het bovendien lastig maakt: ze raken uit beeld, ook voor de Poolse sleutelfiguren zoals pastor. Mede doordat ze niet meer naar de weekendscholen gaan en op de middelbare school andere vrienden maken buiten het zicht van hun ouders.

Pools kind dreigt hier te ontsporen, luidde de opening van de Volkskrant op 23 september 2014. Volgens Volkskrant (2014) dreigt Pools kind hier te ontsporen. ‘Bovendien voelen ze zich hier, vanwege het frequente pendelgedrag van hun ouders, niet thuis. Medewerkers van politie en jeugdzorg constateren dat vooral tieners hierdoor risico lopen te ontsporen.’ Kompas Jeugdzorg begeleidt jongeren die vroegtijdig school verlaten, te lage opleiding volgen, geen baan vinden of in de criminaliteit belanden. Wij vinden dat vroegtijdige begeleiding kan heel veel leed voorkomen. Doordat wij met een Pools sprekende hulpverlener werken kunnen wij de nuance in de hulpvraag boven tafel krijgen en gevoeligheden aanvoelen. Dit helpt bij het opbouwen van een vertrouwensrelatie en het ondersteunen bij het oplossen van de problemen.

De kernvragen:

• Wat zijn bij gezinnen uit Polen de belangrijkste opvoedingskwesties en risicofactoren?

De opvoeding in Poolse gezinnen is hiërarchischer dan in autochtone gezinnen. Kinderen worden gezagsgetrouw en gedisciplineerd opgevoed. De Nederlandse opvoeding wordt – in vergelijking met de Poolse vaak gezien als liberaal, gemakkelijk en ‘los’. De ouders staan voor een moeilijke keuze: voeden zij hun kinderen op naar normen die in het herkomstland gelden, of naar die in Nederland? Men heeft moeite met de overgang naar een grotere vrijheid voor kinderen, vooral omdat het verblijf in Nederland vaak niet zeker is. Veel Poolse migranten onderhouden intensief contact met familie die achterblijft in het herkomstland, maar zijn ook gericht op een toekomst in Nederland. Dat is zeker het geval als zij kinderen hebben die hier hun weg vinden. Voor een deel blijven ouders ook in hun nieuwe thuisland de verbinding zoeken met de Poolse cultuur. Dat gebeurt bijvoorbeeld door naar een eigen kerk te gaan, maar ook via Poolse schooltjes waar kinderen leren over hun oorspronkelijke taal en cultuur.

De risicofactoren zijn onder anderen slechte woonsituatie, werk ouders (of te veel, of juist niet), taal en toekomstperspectief, weinig gebruik van voorzieningen.

Leerachterstanden, lagere prestaties, onderbroken schoolloopbaan en uitval, minder betrokkenheid van de ouders bij school, communicatieproblemen: het zijn specifieke risicofactoren in het onderwijs die met migratie samenhangen.

Bij jongeren die op latere leeftijd (10-16 jaar) naar Nederland zijn gekomen, zijn vaak psychosociale problemen aanwezig.

• In hoeverre worden deze gezinnen bereikt door de bestaande instellingen voor opvoedingsondersteuning?

Poolse gezinnen maken weinig gebruik van extra zorg rond het onderwijs. In hun herkomstland bestaat zorgcoördinatie vanuit school niet; je lost je eigen problemen op. Poolse ouders, vooral die het Nederlands niet beheersen, zijn voor hulp bij de opvoeding sterk aangewezen op informatiepunten van zelforganisaties en kerken. Deze hebben vaak niet de capaciteit om zelf mensen inhoudelijk verder te helpen. Kompas Jeugdzorg biedt opvoedingsondersteuning in de taal van het gezin. Wij verlagen de drempel en bieden hulp en ondersteuning in het Pools en Nederlands.

• Hoe is het huidige en (vooral) toekomstige beleid van gemeenten op dit punt?

Gemeenten bieden de kans om opvoedingsondersteuning beter en toegankelijker te maken, ook voor Poolse gezinnen. Dat kan bijvoorbeeld door de samenwerking tussen scholen, jeugdvoorzieningen en vertegenwoordigers van gezinnen te versterken. Tegelijkertijd kan de groeiende vraag naar specialistische zorg worden teruggedrongen: door eerder laagdrempelige hulp te bieden en (daarbij) de kracht van Kompas Jeugdzorg te benutten. Op deze manier dragen wij bij aan een vroegtijdige aanpak van opvoedingsproblemen.